مدیریت تکنولوژی ؛ فعالیت‌ها و ابزارها

تکنولوژی که ما آن را در فارسی به فناوری ترجمه می‌کنیم، یکی از حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین حوزه‌های تصمیم‌گیری در هر کسب‌وکاری است؛ زیرا فناوری مجموعه ابزارها، روش‌ها، مهارت‌ها و فرایندهایی است که ورودی‌های یک کسب‌وکار را به خروجی تبدیل می‌کند. به همین دلیل آشنایی با مدیریت آن می‌تواند در بهره‌وری سازمان‌ها و شرکت‌ها بسیار نقش‌آفرین باشد.

خوشبختانه کتاب‌های زیادی در زمینه مدیریت فناوری اعم از تألیفی با ترجمه‌ای در ایران منتشرشده است که هرکدامشان بسته به منظرگاه‌ها و پیش‌فرض‌های پذیرفته‌شده‌شان جای خود را دارند و از ارزش برخوردارند؛ اما آنچه کتاب مدیریت تکنولوژی نوشته دیلک ستیندامار، راب فال و دیوید پروبرت را نسبت به دیگر آثار این حوزه متمایز می‌کند برخورداری از یک نظم و ساختار منطقی و کاربردی است که حاصل سال‌ها تجربه و تخصص مؤلفان کتاب است. به بیان ساده‌تر، این کتاب مفهوم پیچیده، بین‌رشته‌ای و چندبعدی مدیریت فناوری را ساده‌سازی کرده و در قالب شش فعالیت کلیدی و شش ابزار متناظر با این فعالیت‌ها عرضه کرده است.

این کتاب به علت جامع بودن و در عین کاربردی بودن می‌تواند هم منبع خوبی برای تدریس در رشته‌های مدیریت و مهندسی و هم مرجع کاربردی‌ای برای مدیران و فعالان حوزه فناوری بنگاهی باشد و آن‌ها را از ارجاع به منابع متعدد برای تصمیم‌گیری در موضوعاتی نظیر پیش‌بینی فناوری، مدیریت سبد فناوری، سرمایه‌گذاری در فناوری و… بی‌نیاز سازد.

توضیح آنکه بسیاری از کتاب‌ها و ادبیات موجود در زمینه مدیریت فناوری نگرشی محدود و یا کلی به مسائل مربوط به فناوری دارند؛ بعضی از محققان مدیریت فناوری را محدود به مدیریت شرکت‌های تحقیق و توسعه و یا راهبرد فناوری در شرکت‌ها کرده‌اند، درحالی‌که برخی دیگر روی موضوع گسترده‌تر نوآوری متمرکزشده‌اند و به کنکاش در مرز بین مدیریت فناوری و دیگر رشته‌ها مانند مدیریت نوآوری پرداخته‌اند. اما در کتاب مدیریت تکنولوژی؛ فعالیت‌ها و ابزارها، تلاش شده با پرهیز از فروافتادن در هر شکلی از منظرگرایی و رویکردباوری، مطالب مرتبط با مدیریت فناوری به‌طور یکپارچه و منسجم ارائه شود. این رویکرد یکپارچه، درک خواننده را از موضوع تقویت کرده و توان تجزیه‌وتحلیل و خلاقیت خواننده را در استفاده از راهکارها و ایده‌های طرح‌شده بالا می‌برد. بدین قرار، گویی نویسندگان این کتاب از ابتدا قصد داشته‌اند که کتابشان راهنمای قابل‌دسترسی مشتمل بر چارچوب‌های عملی و ابزارهای مدیریتی در این حوزه باشد.

از نکات جالب‌توجه کتاب مدیریت تکنولوژی؛ فعالیت‌ها و ابزارها، این است که با توجه به ماهیت تحول‌پذیر تکنولوژی‌ها و تغییرات ضروری‌ای که باید در زمینه مدیریت آن‌ها به کار برد، این کتاب به‌گونه‌ای تألیف شده است که در گذر زمان چندان خدشه‌ای به اصول و چارچوب‌هایش وارد نمی‌شود. ما امروزه شاهدیم که بیشتر کتاب‌های موجود در حوزه مدیریت فناوری قدیمی و کهنه‌شده‌اند و مطالب‌شان غالباً در خصوص تکنولوژی‌هایی مصداق دارد که به قبل از سال ۲۰۰۰ بر می‌گردند. اما تمرکز کتاب حاضر روی تجزیه‌وتحلیل نوعی عقلانیت و خرد تکنولوژیک در مدیریت فناوری به‌عنوان یک قابلیت پویاست.

نویسندگان این کتاب برآیند که بین فعالیت‌های مدیریت فناوری و ابزارها و تکنیک‌های مهم موردنیاز برای موفقیت در این فعالیت‌ها پیوند برقرار کنند؛ درست است که هیچ راهی را نمی‌توان بهترین راه مدیریت فناوری در یک شرکت قلمداد کرد و هیچ مسیر قطعی و مکانیکی‌ای برای موفقیت در مدیریت فناوری شرکت‌ها و سازمان‌ها وجود ندارد، اما درس‌هایی هست که می‌توان از شرکت‌های دیگر آموخت و چارچوب‌های نظری برای هدایت مسیر تفکر و تصمیم‌گیری و ابزار و تکنیک‌هایی برای کمک به تجزیه‌وتحلیل مسائل می‌توان معرفی کرد.

کتاب حاضر در دو بخش مجزا تدوین‌شده است: بخش نخست تصویری کامل از درک نویسندگان درباره مفهوم مدیریت فناوری ارائه می‌دهد؛ این تصویر در یک مدل جامع از فرایندها مشتمل بر شش فعالیت ویژه مدیریت فناوری یعنی اکتساب، بهره‌برداری، شناسایی، یادگیری، حفاظت و انتخاب است. باور نویسندگان این کتاب بر آن است که فعالیت‌های مدیریت فناوری در اصل برای همه شرکت‌ها یکسان و عمومی هستند و شرایط سازمان و عوامل مربوط به بازار، نوع انتخاب و اقدامات شرکت‌ها را در این زمینه متفاوت می‌سازد. بخش اول کتاب، یعنی فصول ۲ تا ۷ تمامی این فعالیت‌ها و فرآیندهای مدیریت فناوری را پوشش می‌دهد، به‌این‌ترتیب که هر فصل مرتبط با یکی از فعالیت‌های مدیریت فناوری بوده و شامل تعریف آن فعالیت، چگونگی انجام آن و مطالعه موردی در آن زمینه است.

در بخش دوم کتاب، یعنی فصول ۸ تا ۱۳ به توصیف ابزارها و تکنیک‌ها اصلی مدیریت فناوری پرداخته‌شده است که عبارت‌اند از تجزیه‌وتحلیل پتنت یا گواهی ثبت اختراع، مدیریت سبد فناوری، نقشه راه، منحنی s فناوری، مدل دروازه‌ای-مرحله‌ای و تحلیل ارزش فناوری. این ابزارها برای انجام فعالیت‌های مدیریت فناوری که در بخش نخست کتاب به آن اشاره می‌شود، سودمند هستند. فصل چهاردهم کتاب هم چالش‌های مدیران فناوری را معرفی می‌کند و پیشنهادهایی را برای مواجهه با این چالش‌ها ارائه می‌دهد.

کتاب مدیریت تکنولوژی؛ فعالیت‌ها و ابزارها، بر اساس نیازهای دو گروه اصلی از مخاطبان تدوین‌شده است؛ گروه اول دانشجویان رشته‌های مهندسی و مدیریت که قصد دارند در آینده به‌عنوان مدیران فناوری فعالیت کنند و گروه دوم متخصصان فناوری و مدیران در همه سطوح.

تحلیل‌های ارائه‌شده در کتاب مبتنی بر تحلیل‌های نظام‌مندی است که از آخرین پژوهش‌های مدیریتی و یا تجربیات مشاوره‌ای و آموزشی اخذشده است. هدف نگارندگان این کتاب آن است که توازن صحیحی بین تحقیقات و دیدگاه‌های مربوط به مدیریت فناوری با کاربردها و تکنیک‌های عملی آن حاصل شود. ترجمه فارسی این اثر پژوهشی کاربردی را انتشارات سازمان مدیریت صنعتی در قالب کتابی با ۲۵۴ صفحه و در شمارگان ۷۰۰ نسخه چاپ و منتشر کرده است.